Novosti
04. avgust 2013. 09:43
August 4, 2013
U zajedničku državu 1918. godine ulazilo se sa različitim motivima, za šta su primer hrvatski oficiri. U aktivnu službu vojske Kraljevine SHS primljeno 2.590 bivših agresorskih vojnika
![]()
04. avgust 2013. 09:43
August 4, 2013
U zajedničku državu 1918. godine ulazilo se sa različitim motivima, za šta su primer hrvatski oficiri. U aktivnu službu vojske Kraljevine SHS primljeno 2.590 bivših agresorskih vojnika
HRVATSKI oficiri i vojnici, osim časnih izuzetaka, tokom oba svetska sukoba ratovali su u raznim oružanim formacijama na strani Centralnih sila i Sila osovine, uglavnom protiv Srbije i srpskog naroda. Iako su rat započeli na pogrešnoj strani, oni nisu doživeli ponižavajuću sudbinu poraženih, zahvaljujući politici “bratstva i jedinstva” u obe Jugoslavije.
Posle Prvog svetskog rata, prema zvaničnim podacima, u aktivnu službu u vojsku Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, pored 3.500 oficira srpske vojske, primljeno je 2.590 bivših austrougarskih oficira, 469 crnogorskih, 12 iz carske ruske vojske i trojica iz albanskih Esad-pašinih jedinica. U ovu sumu nisu uračunati rezervni habzburški “pričuvni časnici”, koji su u međuratnom periodu bili jugoslovenski rezervni oficiri, a u aprilu 1941. su masovno pristupili Pavelićevom režimu.
- Istinu govoreći, jugoslovenska ideja u hrvatskom oficirskom koru austrougarske vojske nije ni postojala. Jugoslovenstvo je, prilično maglovito, razmatrano samo u uskim intelektualnim krugovima. U trenutku kada se Crno-žuta monarhija raspada njeni oficiri prelaze u vojsku Kraljevine SHS, kasnije Jugoslavije, koju su smatrali prelaznim rešenjem na putu ka samostalnoj hrvatskoj državi. Isto se desilo i krajem Drugog svetskog rata, kada oficiri NDH masovno prelaze u partizane.
Devedesetih je oficirski kor hrvatske vojske došao iz JNA, što pokazuje istrajnost političke ideje iz 1918. da je Jugoslavija bila samo privremeno rešenje - iznosi vojni istoričar Branko Bogdanović.
On podseća da hrvatska strana od 1918. otvoreno pokazuje težnju ka otcepljenju, uprkos jugoslovenskoj propagandi vlasti u Beogradu, koja je bila usmerena pre svega prema srpskom narodu.
- Nameće se pitanje da li su hrvatski oficiri u dvadesetom veku više puta izdali zakletvu Jugoslaviji ili su se samo držali stare habzburške zakletve - kaže Bogdanović.
Prvi poraz u zajedničkoj državi doživeli su upravo srpski vojnici koji su je stvorili. U novoj zajedničkoj oružanoj sili pobednici su, paradoksalno, došli pod komandu dojučerašnjih poraženih neprijatelja.
- Austrougarski oficiri ulaskom u vojsku SHS u početku su imali veće mogućnosti za napredovanje, jer su im priznati činovi iz habzburških jedinica i akademija. Srpski oficiri koji su izneli teret rata postali su preko noći podređeni slabije obrazovanim kolegama iz poražene vojske. Srpski oficir je tek posle završene akdemije dobijao čin potporučnika, dok su austrougarski mnogo brže dobijali zvanja. Vlasti Kraljevine SHS priznale su im visoke činove dovodeći u ponižavajući položaj stotine srpskih oficira koji su revoltirani napuštali vojsku zemlje koju su stvorili - kaže Bogdanović.
U interesu “bratstva” između dva svetska rata se ćutalo o činjenici da su pukovi s teritorije današnje Hrvatske i BiH bili udarna pesnica Austrogarske u napadu na Srbiju, kao i da su tokom okupacije sprovodili teror i pljačku. Još se više ćutalo o tome da su srpske junake sa Soluna umesto cveća i pesama u Zagrebu dočekali pucnjava i masovne demonstracije Hrvatske seljačke straže, oružanog krila Hrvatske seljačke stranke. Nju je predvodio Stjepan Radić, a kasnije Vladko Maček, bivši podoficir Domobranske “Vražje divizije” u kojoj je služio zajedno s Josipom Brozom i oficirima koji su postali osnivači i elita ustaškog pokreta. Ova jedinica počinila je zločine nad civilima u Mačvi 1914. godine, ali se o tome ćutalo radi mira u kući.
Zbog pokušaja da stvore nezavisnu Hrvatsku, demonstracija protiv Srbije i njene vojske, kamenovanja i pucnjava, regent Aleksandar je u martu 1919. poslao vojvodu Živojina Mišića da poseti Zagreb, Karlovac, Gospić, Glinu, Sisak, Varaždin, Ogulin i utvrdi stvarno raspoloženje. Posle mnogih razgovora sa ljudima iz svih slojeva vojvoda je bio razočaran.
- Iz svega što sam čuo i video ja sam duboko zažalio što smo se na silu boga obmanjivali nekakvom idejom bratstva i zajednice. Svi oni jedno misle, to je svet za sebe, ma sa kakvim predlogom da se pojaviš stvar je propala. Ništa se neće moći učiniti. To nisu ljudi na čiju se reč može osloniti. Dvoje nam kao neminovno predstoji: potpuno se otcepiti od njih, dati im državu, nezavisnu samoupravnu, pa neka lome glavu kako znaju, a drugo je, upravo prvo, da u zemlji zavedemo vojnu upravu za dvadeset godina i da se zemlja sva baci na privredno-ekonomsko podizanje, daleko od svih političkih uticaja. Ja sam duboko uveren da se mi njima nećemo usrećiti. Ti su ljudi, svi odreda, prozirni kao čaša: nezajažljivi i u tolikoj meri lažni i dvolični da sumnjam da na kugli zemaljskoj ima većih podlaca, prevaranata i samoživih ljudi. Ne zaboravite, visočanstvo, moje reči. Ako ovako ne postupite, siguran sam da ćete se ljuto kajati - reportirao je vojvoda Mišić regentu Aleksandru.
Njegova karijera i život su se ubrzo okončali, a hrvatski političari su nastavili svoju politiku. Oštrica napada bila je, pre svega, usmerena na “srbijansku” ugnjetačku vojsku u kojoj su, po njihovim rečima, hrvatski oficiri bili skrajnuti.
Međutim, statistika uoči Drugog svetskog rata pokazuje sasvim drugačiju sliku.
- Veliki broj visokih oficira nesrpske nacionalnosti nalazio se na ključnim komandnim položajima, što je kod srpskih i projugoslovenskih oficira stvaralo nezadovoljstvo, sumnju i nepoverenje u uspešno vođenje budućeg rata. Nacionalna struktura oficirskog, posebno ključnog komandnog kadra nije bila ni proporcionalna ni ujednačena. Evo nekoliko primera: od dvadeset četiri odseka u Generalštabu, samo jedan je bio u rukama oficira srpske nacionalnosti, a ostali u rukama Hrvata i bivših austrougarskih oficira - navodi istoričar Branko Jevtić.
On podseća da je Kraljevina bila podeljena u šest administrativnih zona, banovina, koje su se poklapale sa armijskim oblastima. Jedina nacionalna banovina bila je Hrvatska, a samo u jednoj armijskoj oblasti komandant je bio srpske nacionalnosti, pukovnik Mirko Bogićević.
Istoričar dr Momčilo Diklić navodi malo poznate brojke, da je u aprilu 1941. u Pavelićevu vojsku prešlo: 31 general, 228 pukovnika, 245 potpukovnika, 245 majora, 1.005 kapetana i 417 poručnika Jugoslovenske kraljevske vojske.
- Izdaja je bila identična kao početkom devedesetih - hrvatski oficiri masovno prelaze u Pavelićevu vojsku - kaže Diklić.
*****
If you would like to get in touch with me, Aleksandra, please feel free to get in touch with me at heroesofserbia@yahoo.com
*****